موضع ایکوموس ایران درخصوص انتقال دستخط امام رضا(ع) از مسجد جامع ساوه به تهران، مهدی حجت: هویت مسجد تاریخی ساوه با دستخط امام رضا(ع) معنا می یافت - وبلاگ ساعت زنانه

به گزارش وبلاگ ساعت زنانه، خبرنگاران: برداشتن دستخط امام رضا(ع) از مسجد تاریخی جامع ساوه و انتقال آن به موزه ملی ایران با تصمیم وزارت میراث فرهنگی، توریست و صنایع دستی با واکنش های متفاوت در فضای مجازی روبرو شد. بعضی این اقدام را به علت هراس از سرقت این دستخط یا آسیب رسیدن به آن تفسیر کردند و بعضی دیگر معتقد بودند باید این دستخط بر همان دیوار مسجد جامع ساوه برقرار می ماند.

به گزارش وبلاگ ساعت زنانه، به تعبیر بعضی کارشناسان میراث فرهنگی، برچیدن بخشی از هویت یک بنای تاریخی اقدامی غیراصولی است و بهتر بود که وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به جای برداشتن دستخط امام رضا(ع) از دیوار مسجد جامع ساوه و انتقال این آجرنبشته به موزه ملی ایران، دستخط امام رضا(ع) را در همان مکان اولیه قرار می داد و به جای آن که ساده ترین راه را برای حفاظت فیزیکی از این اثر تاریخی برجای مانده از امام هشتم شیعیان انتخاب کند، بازسازی مسجد جامع ساوه را که با یافتن دستخط امام رضا(ع) بر یکی از آجرهای آن ارزش بسیار یافته و تاریخ احداث این مسجد را به قرن دوم هجری و صدر اسلام رسانده است، به بهانه یافتن این یادگار از امام هشتم شیعیان شروع می کرد و حفاظت فیزیکی از این اثر نفیس و ارزشمند را در همان نقطه انجام می داد.

مهدی حجت، رییس ایکوموس (شورای جهانی بافت ها و بناهای تاریخی) در ایران و از بنیانگزاران سازمان میراث فرهنگی کشور اما در گفت وگو با وبلاگ ساعت زنانه با تاکید بر این که تمام اجزای هویتی یک اثر تاریخی به هم وابسته هستند، اعلام نمود: محل قرار گرفتن و نوع اثر و حتی ملحقات یک اثر همگی به یکدیگر وابسته هستند و هویت یک اثر را تعریف می نمایند و همه اجزای یک اثر تاریخی رابطه متقابل با یکدیگر دارند.

او اضافه کرد: در خصوص یافتن دستخط امام رضا(ع) در مسجد جامع ساوه چندین نکته را باید برای تعریف این اثر تاریخی در نظر داشت. این که می گوییم ساوه و دستخط امام رضا(ع)، بیانگر آن است که علی بن موسی الرضا (ع) از ساوه عبور نموده اند. بیانگر آن است که مسجد جامع ساوه در زمان حیات و حضور ایشان هم وجود داشته است. به معنای آن است که امام هشتم (ع) این مسجد را قابل دانسته اند که دستخط مبارک خود را در آن قرار دهند. این ها همه به یکدیگر مربوط است و مساله حفاظت از آثار تاریخی فقط به معنای نگهداشتن شیء نیست. بلکه نگهداشتن تمام بیانی است که آن اثر با خود به همراه دارد.

مهدی حجت اضافه کرد: یک اثر صدها نکته را ذکر می نماید. وقتی شما یک اثر را از بدنه خود جدا می کنید و در یک نقطه دیگر قرار می دهید این اثر دیگر آن خصوصیات را ندارد. درست است که می گویید ممکن است از بین برود یا در معرض خطر باشد یا مشتری بیشتری جذب یک موزه می نماید. ولی این موارد مفهوم واقعی حفاظت یک اثر فرهنگی درش نیست وبیشتر معنای حفاظت فیزیکی دارد. بنابراین باید تفاوت حفاظت فرهنگی و حفاظت فیزیکی یک اثر معلوم گردد.

رییس ایکوموس ایران در پاسخ به این پرسش وبلاگ ساعت زنانه که بهتر نبود دستخط امام رضا(ع) در مسجد جامع ساوه باقی می ماند و به جای انتقال و برداشتن این آجرنبشه نفیس بنای مسجد را بازسازی و اثر را در جای خود مورد حفاظت قرار می دادند؟ گفت: اجازه دهید زیاد در این موضوع صحبت نکنم. اما بگویم دو نکته در موضوع انتقال دستخط امام رضا(ع) به تهران بگویم. یکی اینکه می خواهیم از خود دستخط مراقبت کنیم یا می خواهیم از تمام معانی که قرار گرفتن چنین دستخطی در آن نقطه جغرافیایی حفاظت کنیم. نگاه اول اهمیت داشتن نگاه فیزیکی به این اثر است و نگاه دوم حفاظت فرهنگی از اثر است.

او اضافه کرد: ممکن است یک لوح بسیار ارزشمند تاریخی را در چند گاوصندوق تو در تو بگذارید و در گاوصندوق را هم قفل کنید. قطعا حفاظت فیزیکی خوبی از آن اثر می گردد. ولی تمام معنای فرهنگی اثر از دست می رود چون هیچکس دیگر با آن روبرو نمی گردد. بنابراین همه موضوع در فهم این نکته است که باید آثار را بصورت فرهنگی مراقبت کنیم که البته در حفاظت فرهنگی حفاظت فیزیکی هم وجود دارد. یا آن که نه فقط حفاظت فیزیکی از اثر مهم است و مابقی خصوصیات اثر از دست برود. این ها اختلاف نظرهایی است که در حوزه حفاظت از آثار تاریخی وجود دارد.