صنایع دستی باید باورها و آداب و رسوم را پوشش دهد - وبلاگ ساعت زنانه

به گزارش وبلاگ ساعت زنانه، ایسنا/ براساس آخرین اخبار و گزارش های بدست آمده، صنایع دستی باید باورها و آداب و رسوم را پوشش دهد.

محمد رحیمی خوش در خصوص عوامل تشکیل دهنده صنایع دستی اظهار کرد: 3 عامل مهم تشکیل دهنده ماهیت صنایع دستی هستند که شامل هدف از ساخت صنایع دستی، فناوری و به کارگیری آن در ساخت صنایع دستی و شکل ظاهری آن است.

این کارشناس گردشگری ادامه داد: همانطور که پیش از این گفته شد وجود احتیاج و برطرف آن، اولین و اصلی ترین عامل ابداع یا اختراع صنایع دستی از طریق بشر بوده است، بنابراین آنالیز و تحقیق در خصوص هدف ایجاد صنایع دستی عمدتا می تواند ماهیت اصلی آن را برای ما روشن کند. از این روی نخستین قدم برای تحقیق در این زمینه پی بردن به هدف ایجاد آن است .

وی اضافه نمود: هدف از ابداع، ساخت یا اختراع صنایع دستی به دو قسمت کلی اهداف معنوی و مادی تقسیم می گردد. ابتدا احتیاجهای مادی بشر بود که شکل گرفتند، بنابراین آنالیز در خصوص احتیاجهای مادی ما را به شیوه های زیست یعنی خوراک، پوشاک و مسکن می رساند که احتیاجهای اولیه بشری بوده اند و صنایع دستی در راستای برآورده کردن آنها شکل گرفت و سپس موضوع معیشت و اقتصاد در بحث فردی، قومی و ملی مورد اهمیت نهاده شد.

این استاد گردشگری اظهار داشت: به تدریج با روند شکل گیری یکجانشینی، ایجاد تمدن ها و رشد فرهنگ و توسعه ارتباطات میان فرهنگی، معنویت جزئی جدایی ناپذیر از ماهیت و هویت یک جامعه محسوب می گردد و صنایع دستی علاوه بر برآورده کردن احتیاجهای مادی باید بتواند باورها، آداب و رسوم و ارتباطات میان فرهنگی را نیز پوشش دهد.

رحیمی خوش ادامه داد: به همین علت است که با کنکاش در تاریخ و از طریق تحقیق از طریق باستان شناسان و انسان شناسان درمی یابیم که بسیاری از وسایل و صنایع دستی مانند سفال ها، ظروف فلزی، ابزارآلات جنگی، لباس ها، زیورآلات و...علاوه بر برطرف احتیاجهایی که برای آنها ساخته شده بود، دارای ماهیت قومی یا مذهبی و نیز معرف ملیت و حکومت هستند، به عنوان مثال میتوان به نقوش، طراحی ها، نقاشی ها، تزئینات یا نقش نگاره هایی اشاره نمود که بر روی محصولات صنایع دستی مشاهده می گردد که امروزه از این جهت می توانیم قومیت، ملیت، نژاد، آیین، دین و مذهب استفاده کنندگان آن صنایع را کشف کرد.

وی مطرح نمود: صنایع دستی اهدافی مانند برطرف احتیاج و اشاعه، تبلیغ و ترویج هویت و فرهنگ را نیز برعهده دارد. دومین عامل در صنایع دستی شکل صوری یا ظاهری آن اثر است که گذشته از زیبایی آن، خود باعث شناسایی و وجه تمایز آن صنایع دستی از موارد مشابه سایر منطقه ها و سرزمین هاست. شکل ظاهری هر اثر از صنایع دستی که همان وجه تزئین آن است از جنبه زمینه، متن و آرایه قابل آنالیز است.

رحیمی خوش اظهار کرد: معمولا هنرمندان ایرانی طی تاریخ طرح های صنایع دستی را بر پایه هندسه پنهان، هندسه آشکار یا تلفیقی و نقشه ها را به صورت شکسته، گردان و تلفیقی متجلی ساخته اند یا ایرانیان در خصوص آرایه های درون متنی، آینه دوزی و طلاکوبی را دارند و نمونه آرایه های فرامتنی آویزهای تزیینی مانند زیورآلات، منگوله های سیاه چادرها، خرمهرها و...هستند؛ بنابراین هنرمند ایرانی توانسته با استفاده از قابلیت های هر کدام به صورت ترکیبی اثری بدیع و نوین در طول تاریخ به وجود آورد.

وی با اشاره به اینکه سومین عامل شکل گیری صنایع دستی فناوری است، افزود: فناوری یا روش فراوری، بن مایه اصلی شکل گیری یک اثر در صنایع دستی محسوب می گردد که با بهره گیری از دانش و تجربه پیشینیان، گاه به مدد تجربیات و اطلاعات نو و بعلاوه مواد و مصالح موجود فراوریات متنوعی را پدید می آورد. نوع مواد و مصالح در انتخاب فناوری برای فراوری تاثیر فراوانی دارد.

رحیمی خوش مطرح نمود: هنرمند ابتدا از آنچه که در طبیعت پیرامون وجود دارد مانند مواد گیاهی، چوب، پنبه، مواد جانوری مانند پشم، پوست، استخوان، ابریشم و مواد معدنی مانند سیلیس، آهن و مس استفاده می نماید. گاهی نیز به علت کمیاب بودن یا گرانی آنها از مواد مصنوعی جایگزین بهره می گرفتند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: گونه های مختلف صنایع دستی، ابزارها، دستگاه ها و تجهیزات خاصی را می طلبد که نقش مشخص کننده ای در اندازه فراوری برای تک سازی یا انبوه سازی و محل فراوری آن در خانه یا کارگاه دارد. فرآیند فراوری بعضی از صنایع دستی تنها بر مهارت نیروی انسانی تکیه دارد مانند معرق کاری، در حالی که فراوری بعضی دیگر احتیاجمند به کارگیری ماشین آلات خاص مانند سفالگری یا پارچه بافی است.

رحیمی خوش توضیح داد: ایران با داشتن پتانسیل بالا در فراوری و توسعه صنایع دستی بین 3 کشور برتر میراث فرهنگی در دنیا قرار گرفته است. در سازمان یونسکو حدود 600 صنعت دستی به ثبت رسیده که ایران 450 نوع از این صنایع دستی را فراوری می نماید و این گواه تاریخ، تمدن و فرهنگ غنی کشور ایران است.

وی ادامه داد: اما به علت عدم مدیریت و پشتیبانی از این گنجینه گرانبها متاسفانه طی دهه های اخیر بسیاری از این دانش و پتانسیل موجود در فراوری صنایع دستی به دست فراموشی سپرده شده و تنها صنایع دستی معروف ایرانی مانند گلیم، فرش، گبه، جاجیم، قلم زنی، شیشه گری، منبت کاری، میناکاری، سفال، چوب، خاتم کاری، ملیله دوزی، فلزکاری و دواتگری معرف ایران به دنیایان هستند.

رحیمی خوش گفت: سازمان دنیای یونسکو آماری را ارائه می دهد که صدها نوع از صنایع دستی دیگر وجود دارند که در ایران توان فراوریشان موجود است، اما همت و عزم در معرفی و توسعه آنها وجود ندارد. همانطور که می دانیم کشور ما در بسیاری از منطقه ها خود دچار بحران اشتغال و نیز در اقتصاد احتیاجمند فراوری محصولات صادراتی است که فراوری و ترویج صنایع دستی این گنجینه به ارث رسیده از نیاکانمان نیز می تواند تا حدود زیادی هر دو مشکل و معضل فوق را مرتفع سازد، عاملی مهم جهت تبلیغ فرهنگ و هنر ایرانی در سرتاسر دنیا بوده و در ادامه جذب گردشگران و بازدید از کارگاه های صنایع دستی و خرید از آنها را نیز در پی داشته باشد.

وی مطرح نمود: ما پیشتر این راه را برای بعضی محصولات صنایع دستی مانند فرش و سفال طی نموده ایم و می دانیم که فرش دستباف ایرانی با آن نخ، طرح و نقشه منحصر بفرد و یا سفال لاله جین و گناباد در هیچ جای دنیا رقیبی ندارد. بنابراین صنایع دستی می تواند یکی از عوامل تاثیرگذار در جهت اشتغالزایی، افزایش صادرات غیر نفتی، عاملی پایدار در جهت اعتلاء فرهنگ ایرانی و زنده نگاه داشتن هنر پارسی باشد.